Het ouderschap is heftig. We weten dit, we voelen dit, en toch komen we er maar nauwelijks voor uit. Wekelijks zie en spreek ik tientallen ouders na onze opvoedshow ‘Ons Kind’. En ze vertellen je bijna allemaal hetzelfde: ouderschap eist zijn tol.

En ik zie dit ook aan mijn zus. Ze heeft drie kinderen en doet de opvoeding helemaal alleen. En dit is pittig. Ze strijkt dan ook vaak uitput in de avond neer op de bank. Althans, als ze niet in het theater staat om geld te verdienen.

Veel ouders zijn oververmoeid en uitgeblust, zo blijkt uit een rapport van de Amerikaanse Surgeon General. Het rapport waarschuwt ouders voor een volgende gezondheidscrisis. Volgens het rapport neemt stress onder ouders toe. Is er verhoogd risico op angst en depressie, zijn er zorgen over de economische situatie, en worden ouders geconfronteerd met een enorme culturele druk om vooral de perfecte ouder te zijn (Roeloffs, 2024).

Een druk die ik ook zeker bij mijn zus herken. Laatst ging ik even bij haar op bezoek om 17,30. Ik kan u zeggen, dat is geen goed tijdstip om op bezoek te gaan bij een gezin met drie kinderen. Dan is het spitsuur. Eten moet gekookt en geserveerd worden, de honden moeten worden uitgelaten, de tassen van school moeten worden uitgepakt, de kinderen moeten in bad, de pyjama’s moeten aan, er moet worden voorgelezen en ga zo maar door. En plots zag ik, in alle hectiek, mijn zusje van 3,5 tot overmaat van ramp midden op de keukenvloer plassen, dwars door haar broek heen, met een grote ondeugende lach op haar gezicht. ‘oepsie, te laat’
Ik zag mijn zus kijken, ademhalen, nog een keer kijken, ademhalen, en toen toch de innerlijke strijd met al haar opborrelde emoties verliezen ‘WAT DOE JE NOU!’

Je moet weten, mijn zus is zeer geduldig en zeer kundig als gedragswetenschapper. Ze is gewend te werken met clienten met zeer uitdagend gedrag. In zeer stressvolle situaties. Met jaren van opleiding, ervaring en onderzoek op zak, draagt ze de titel ‘gedragsexpert’. En in haar werk heeft ze volgens mij jarenlang geloofd dat als mensen maar maar ‘x’ konden of ‘y’ deden, het gedrag niet meer zo complex zou zijn, mensen ten gunste zouden veranderen. Gedrag zelfs verdwijnen kan. Met de juiste omgang. Met de juiste opvoeding.

Tot ze in 2014 zelf moeder werd. Een hele leerzame ervaring.
Met de geboorte van haar zoon, werd denk ik alles waar ze ooit in geloofde, stevig op de proef gesteld.
Haar zoontje moest met 6 maanden van de borstvoeding af in verband met medicatie voor haar reuma. Met urenlang huilen tot gevolg. Hij weigerde de fles. Sliep ’s nachts slecht. Was onrustig.Boos.
Het was uitputtend. Ze vertelde mij in die tijd weleens dat het leek alsof alle andere moeders het zo geweldig goed op orde hadden, zo heerlijk alles op de rit. En zij zo gruwelijk leek te falen.

Wat mij vooral opviel was dat ze in die tijd nog maar nauwelijks openstond voor adviezen of ‘preken’ van anderen. Achteraf gezien heeft ze deze tijd als zeer leerzaam ervaren. Zeker voor haar rol als gedragswetenschapper en het verstrekken van adviezen aan anderen.

Kijk, het ouderschap is ontzettend dynamisch. Het is persoonlijk en het is zwaar. En hoewel het ongelooflijk lonend en een uitzonderlijk geschenk is, betekent dat nog niet dat het makkelijk is!

Ouders hebben het tegenwoordig zwaar. Ze worstelen met ‘keuzemoeheid’, economische druk, maken zich meer dan ooit zorgen over de veiligheid van hun kinderen (zeker door de komst van social media met al haar challenges) en worden geconfronteerd met een heleboel individuele uitdagingen. Waar geen enkele ‘expert’ bij kan helpen zonder eerst empathie te tonen.
En natuurlijk, hoewel er misschien eenvoudige oplossingen zijn voor veelvoorkomende opvoedingsproblemen, lossen deze benaderingen niet altijd dat onderliggende gevoel op: dat gevoel van falen die je ervaart bij de meest uitdagende job die je ooit hebt gehad.

En wat deze baan misschien nog wel het meest uitdagend maakt, is dat ons ouderschap meer openbaar is dan ooit tevoren.

Vrijwel elke minuut verschijnt er een perfect familiefoto op onze tijdlijn, worden we vrijwel voortdurend geconfronteerd met activiteiten die we met onze kinderen zouden moeten ondernemen en komen er de hele dag door adviezen tot ons van zogeheten ‘experts’. Of de bekende moedermaffia.

Wat zal menig ouder opgelucht zijn na het rapport van Surgeon General, waarin ze waarschuwen voor een heuse gezondheidscrisis onder ouders. Wat moet dat heerlijk hebben gevoeld om te ervaren dat je niet de enige bent die fouten maakt, die worstelt en soms met schaamte terugkijkt op opvoedacties.

Wat ouders nu vooral nodig hebben, is empathie. En onze betrokkenheid. Niet het zoveelste ‘platte, eendimensionale’ opvoedboek die vooral zendt, maar een realistisch verhaal waarin ouders hun mislukkingen met elkaar delen. En zo de schaamte kunnen loslaten.

Mijn zus is goed op weg. Ze stelt zichzelf als voorbeeldfunctie. Zo vertelt ze andere ouders inmiddels dat haar dochtertje laatst een glas chocolademelk moedwillig van de tafel heeft geveegd, en dat ze ’s avonds soms een uurtje bij haar in bed moet liggen, omdat ze anders de slaap niet vat. En er maar uit blijft komen. Deze openheid zorgt voor kwetsbaarheid. En kwetsbaarheid verzacht. Het haalt schaamte en schuld weg. En dat is fijn. Want deze werken enkel verstikkend.

Als we ouders voortdurend blijven bombarderen met adviezen en preken, met alles wat ze verkeerd doen, zal de geestelijke gezondheidscrisis onder ouders enkel toenemen. Wat ze nodig hebben, is onvoorwaardelijke acceptatie. Ja, er worden fouten gemaakt. Zeker. Dag in, dag uit. Er bestaat niet zoiets als de perfecte ouder. Ik bedoel, er is niet eens een betrouwbare maatstaf om het ouderschapsvermogen te beoordelen, dus onze perspectieven zijn subjectief en geworteld in de overtuiging dat iedereen het beter doet dan wij.
Empathie, acceptatie, betrokkeheid, en vriendelijke ogen. Dat is wat ouders nodig hebben. Doe je mee?